De start van operatie 'Barbarossa' was het begin van een van de meest dramatische veldtochten uit de wereldgeschiedenis. Twee titanen botsten op elkaar. De zomer van 1941 was ronduit catastrofaal voor het Rode Leger. Toch hield men uiteindelijk stand.
Over dit met bloed betaalde wonder gaat dit indringende boek, dat laat zien dat heroïek en terreur hand in hand gaan in het tegenhouden van de Duitse aanvallers voor de poorten van Moskou.
The start of operation 'Barbarossa' was the beginning of one of the most dramatic campaigns in World History. Two titans clashed. The summer of 1941 was catastrophic to the Red Army. However, they were able to keep their position. This blood drenched marvel is what this book is about, which shows that heroism and terror go hand in hand when it comes to stopping German attackers at the gates of Moscow.
Mei 1942 begon vol ambitie aan het Oostfront, zowel aan Duitse zijde, als aan de kant van de Sovjets. De Duitsers waren in het zuidelijke deel van het Oostfront volop bezig met hun aanvalsplannen, die later dat jaar bij Stalingrad en in de Kaukasus zouden stranden. Midden in die voorbereidingen werden ze getroffen door een onverwacht en zeer ambitieus offensief van het Sovjet-Zuidwestfront, onder bevel van generaal Timosjenko.
Bij dit offensief waren meer dan 700.000 Sovjetsoldaten betrokken. De inspirator was niemand minder dan Stalin zelf. Geheel in de lijn van de offensieve Sovjetstrategie, wilde Stalin het initiatief terugpakken. Hij wilde voorkomen dat de Duitsers de militaire operaties in de zomer konden dicteren. Timosjenko's aanval was echter meer dan een verstoringsactie. Het was de bedoeling om het front in Oekraïne radicaal om te gooien en van Krasnograd naar het zuiden door te stoten. Ondertussen zou de belangrijke industriestad Charkov worden heroverd.
De aanval trof de Duitsers bij verrassing, maar de reactie was alert.
Na de razendsnelle ineenstorting van het front in Frankrijk tekende zich een Stalingrad-achtige nederlaag af voor het Britse expeditieleger in Frankrijk. De soldaten zaten als ratten in de val. De Duitse tanks rolden na hun succesvolle 'Blitzkrieg' richting de plaats Duinkerken waar tienduizenden soldaten zaten samengepakt. Vanuit het niets kwam Hitlers haltbevel en stonden de tankdivisies stil. Vanuit Engeland waren ondertussen honderden schepen onderweg die het wonder waarmaakten. Voor de ogen van de Duitse elite divisies ontsnapte het Britse expeditieleger van de ondergang. Tot vandaag de dag staan veel vragen open. Dit boek van de hand van historicus Perry Pierik behandelt het wonder, de tragedie en de gevolgen van een van de meest opzienbarende gebeurtenissen van de 20ste eeuw.
Ongeveer 1 miljoen inwoners van de Sovjet-Unie collaboreerden met de nazi's. Dat is een opmerkelijk feit, want de nazi's konden dankzij hun rassenpolitiek niet echt aangezien worden voor bondgenoten. En toch gebeurde het.
Door de afkeer van het bolsjewisme en de hoop op nieuwe vrijheid, werd een horizon zichtbaar waarbij collaboratie tussen de Sovjetvolkeren en de Duitsers een beter alternatief leek te bieden dan het 'Sovjetparadijs'. Historische onderdrukking en bloedige ervaringen speelden daarbij een grote rol, vooral bij de Oekraïners, inwoners van De Krim en de Kaukasus-volkeren. Maar er waren ook Russen die terugverlangden naar de tsaristische tijden van weleer. Er was binnen nazi-Duitsland veel weerstand tegen deze collaboratie, maar anderen waren praktischer. Zij zagen in de hulp van Sovjet-collaborateurs juist de oplossing voor de langdurige veldtocht in het oosten. Door dit alles kwam er een moeizame, maar uiteindelijk zeer grootschalige collaboratie tot stand.
Met Hitler voor moedertje Rusland geeft aan de hand van documenten en literatuur inzicht in deze bijzondere geschiedenis. Het is een dramatisch feitencomplex, want met de ondergang van het Derde Rijk kwam het vrijheidsstreven van de 'Osttruppen' op losse schroeven te staan. Er tekende zich een verschrikkelijk einde af.
Vrijwel alles wat Hitler zei werd genotuleerd. Voor historici is dit een ware goudmijn gebleken. Vooral in zijn zogenaamde 'Tafelgesprekken' laat Hitler zijn ware aard zien. Hij vertelt onbekommerd over zijn stokpaardjes: de politiek, de kunst, de maatschappij en de geschiedenis. Ook komen er veel tijdgenoten aan bod, waarover Hitler zijn mening ventileerde. Daarnaast schoven er vaak bekenden uit het Derde Rijk aan. Soms waren dat hoge partijfunctionarissen, maar vaak ook mensen uit zijn directe omgeving, zijn staf en personeel. Hoge ambtenaren en andere publieke figuren maakten hun opwachting, alsook militairen, van wie sommigen nog de modder van het front onder hun schoenen hadden zitten.
Dit alles maakt dat 'Hitlers Tafelgesprekken' een unieke inkijk geeft in het leven van de gevreesde dictator. Het is daarnaast een belangrijke (en een primaire!) bron van informatie over het Derde Rijk, naast de beroemde biografieën van Kershaw, Bullock, Toland, Heiber en Werner Maser.
Historicus Perry Pierik schreef een inleiding bij dit belangwekkende historische document. Het boek werd vertaald door Peter Andriesse.
Hungary rose as a nation state after the First World War, from the ashes of the Dual Monarchy. State regent and admiral without a fleet, Miklós Horthy, played a crucial role herein. The path to independence was far from simple for the Hungarians. Shortly after the First World War the communists staged a coup and the Entente Powers, and in particular the Pan-Europeans amongst them, tried thereafter to reinstate the Habsburg Empire.
This put Horthy, as former wing adjutant of the Austro-Hungarian monarch, in a difficult position. Horthy chose Hungary, but remained a toy of the larger powers. After 1933 it was Nazi Germany in particular that dragged Hungary into field warfare against the Soviet Union. In 1944, as the Red Army approached the borders of Hungary, Horthy was forced to change sides. The Germans struck mercilessly and brought the fascist Arrow Cross to power and persecuted the Hungarian Jews.
Hungary disappeared behind the Iron Curtain after the war, until the Pan-Europeans helped tear it down from the border city of Sopron, in 1989. Hungary returned to the womb of mother Europe, but with mixed feelings. The current politics of Hungary, under Viktor Orbán, is still evidence of this.
Dr. Perry Pierik has a PhD in geopolitics. Author of numerous books about the Second World War and Central and Eastern Europe, his previous book on Hungary, entitled 'Hungary 1944-1945, the forgotten tragedy' was published both in English and Dutch. He has received the Civis Mundi Prize for his work as historian and publisher.
Kleurrijk
Palet
Van
Keuzes'
Opent Perry Pierik dit voorjaarsnummer. Zijn gedicht Afdruk is een ode op de veelkleurigheid van het leven. 'Kleuren vermengen zich en verrijken'...Wat we maken is altijd ook weer onvolmaakt, als het leven zelf. Maar laat toch een afdruk achter.
Ook dit achtste nummer van Bühne wordt met trots gepresenteerd. Van de journalist Reindert Brongers het verhaal Een oude piano over een verhuizing naar een verpleeghuis. Maran Olthoff publiceert een herinnering aan een logeerpartij bij Roald Dahl. De beeldend kunstenares Mathilde Renes schreef een zelfportret, Hans van Willigenburg komt met een verhaal over het lezingencircuit en Maria Janssen doet verslag van een orkaan op Sint Maarten die ze in 1995 persoonlijk meemaakte. Frank Heine over Bredero, Hein Heijnen & Merik van der Torren schreven duetten, Robbert Jan Swiers brengt sferen van vroeger tijden tot leven en Wieke Mulier brengt geestige doordenkertjes. Breekbaar zijn de gedichten van Maarten Barok en Alfred Krans schreef een essay over de tijdgeest. De theoloog/auteur Eric Klarenbeek voert ons in zijn verhaal terug naar de tachtigjarige oorlog. Een veelzijdig nummer kortom vol verhalen, gedichten en essays.
Van Leningrad tot Berlijn' vertelt de schokkende geschiedenis van de Nederlandse vrijwilligers in dienst van de Duitse Waffen-SS aan het oostfront. Aan de hand van de nieuwste documenten uit Moskou en Praag wordt voor het eerst de militaire geschiedenis van de grootste Nederlandse vrijwilligerseenheid, het legioen, de brigade en later de divisie `Nederland' geschetst. De gevechten aan de rivier de Wolchow tot Narva, van Joegoslavië tot de eindstrijd bij Berlijn komen in dit boek uitgebreid aan bod. Hiermee is een van de zwartste bladzijden in de contemporaine Nederlandse geschiedenis blootgelegd.
Diversiteit - het lijkt een nieuw toverwoord. Eurocommissaris (en PvdA-coryfee) Frans Timmermans verklaarde op Junckeriaanse wijze dat men `divers zal zijn' of `niet zal zijn'. Als alternatief noemde hij `oorlog'.
Het zijn apocalyptische woorden. Wat betekenen ze en is er überhaupt een onomstreden definitie van diversiteit? Waar komt dit diversiteits-denken plots vandaan? Is het nuttig? Over welke soort diversiteit gaat het? Elke soort? Dat kan nauwelijks de bedoeling zijn - een samenleving met moordenaars, kinderverkrachters, racisten en nazi's zal niemand voor ogen hebben, hoe `divers' ook...
Betekent `diversiteit' dat achtergestelden nu een stem krijgen? Als dat zo is, wie zijn dat dan? Tegenwoordig worden `mensen van kleur' afgezet tegen `witten'. Diversiteit is vaak een strijdkreet om institutioneel racisme aan te kaarten. Maar speelt diversiteit aan ideeën ook een rol? Wil diversiteit óók zeggen dat mensen meer ruimte verdienen om uit te komen voor hun rechts-realistische opvattingen binnen het publiek debat, het maatschappelijk middenveld en de instituties?
In 'Diversiteit, identiteit en de `culture wars'' brengt een groep wetenschappers, intellectuelen en politieke analisten orde en structuur aan in de verwarrende hoeveelheid meningen over dit onderwerp. Daarbij besteden we niet alleen aandacht aan diversiteit in de samenleving, maar ook aan diversiteit in de instellingen. Is bijvoorbeeld de universiteit te blank? Of te links?
Paul Cliteur | Wim Couwenberg | Afshin Ellian | Theo Francken & David Dessin | Bas Hengstmengel & Esther van Fenema | Jesper Jansen | Coen de Jong | Sid Lukkassen | Perry Pierik | Pamela Pinas | Darya Safai | Renzo Verwer
Er bestaan verschillende biografieën over Erich Ludendorff. Ze hebben gemeenschappelijk dat ze stoppen bij het jaar 1918, het einde van de Eerste Wereldoorlog. Dit is onterecht. Ludendorff ontwikkelde zich gedurende de piek van zijn lange carrière, tussen 1915 en grofweg 1925, tot de sterkste man op 'rechts'. Dus ook de jaren na de oorlog waren van groot belang. Hij was niet alleen een belangrijke veldheer die met Paul von Hindenburg het opperbevel voerde dat Duitsland militair de facto leidde na het ontslag van generaal Von Falkenhayn, maar hij was ook de belangrijkste intrigant tegen de Republiek van Weimar na de Eerste Wereldoorlog. Hij werkte direct samen met de moordenaars van Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg, hij stond dicht bij de moordenaars op Walter Rathenau, hij was voorman in twee staatsgreeppogingen, de Kapp-putsch en de Feldherrnhalleputsch en hij pacteerde bijna opnieuw, ditmaal tegen Hitler, in 1935.
Ludendorff was tevens uitgever en verspreider van smaadschriften van ongekende felheid, zoals de Protocollen van de wijzen van Sion, waarmee hij het humus schiep waaruit de holocaust kon ontstaan en bovendien was hij een ongekende complotdenker. Hij onderhandelde al in de beruchte Wannseevila met de Duitse regering 17 jaar voordat daar tot de 'Endlsung' besloten werd, en in zijn huis werd de fataalste vriendschap van de 20ste eeuw gesloten: die tussen Heinrich Himmler en Auschwitz-commandant Rudolf Hss. Koppelen we daar zijn rol aan bij de communistische revolutie en de geblindeerde trein waarmee Lenin vanuit Zwitserland naar St. Petersburg reisde, dan is het beeld van deze man al heel wat veelzijdiger dan alleen de veldheer zoals de geschiedenis hem kent.
Dr. Perry Pierik verdiepte zich lange tijd in het leven van deze omstreden man, wiens invloed nog nauwelijks begrepen wordt. Hitler dook niet uit het niets op in 1933. De zogenaamde 'missing years' van de 'Führer' waren in werkelijkheid het dictaat van
Erich Ludendorff. Pierik schreef en redigeerde talloze boeken over de Eerste- en Tweede Wereldoorlog.
Naast de vervolging en vernietiging van de joodse gemeenschap stond het
streven naar Lebensraum centraal binnen de ideologie van het nazisme. De
veldtocht naar het oosten, operatie `Barbarossa' uit 1941, was in feite het
sluitstuk van de geopolitiek van het Derde Rijk. De historicus Pierik neemt de
lezer mee naar de ideeënwereld achter deze politiek, waarbij koelbloedige
rationele elementen hand in hand gaan met mythevorming en raciale
opvattingen. Dit boek is een heruitgave, voorzien van een uitgebreid nieuw
voorwoord.
Een voorbeeld van degelijke en vooral begrijpelijke geschiedschrijving
-Jan Jespers
Belangrijke stap in noodzakelijke discussie
-Louis Ferron
Orpheusachtige afdaling
-Herman Veenhof
Odilo Globocnik beet de gifcapsule kapot kort na zijn gevangenneming en werd begraven in een ongewijd graf aan de oevers van de rivier de Drau. Een stormachtig leven kwam hiermee vroeg ten einde. De relatief jeugdige 'Globus', zoals zijn bijnaam was, had een snelle carrière gemaakt in de Oostenrijkse tak van de NSDAP en had het tot Gauleiter van Wenen geschopt. Toen hij wegens machtsmisbruik en zelfverrijking de laan uit moest nam het hoofd van de SS, Heinrich Himmler, hem vaderlijk onder zijn hoede. Het schiep een band en verplichtingen, die 'Globus' snel moest inlossen met bloed in het bezette Polen. De loopbaan van deze beul van Lublin is exemplarisch voor het misdadige karakter van de clan rond Himmler en de moordenaars van de Holocaust.
In alweer het Elfde bulletin Tweede Wereldoorlog komen verschillende elementen van de oorlog aan bod. Arthur Stam staat stil bij Duitslands weg van Karl Kautsky naar Hitler. Hans Kooger belicht de dramatische scheepsramp in 1945 in de Oostzee. Carel Verhoef, bekend van zijn boek over de slag om de Ginkelse Heide, staat stil bij de
perceptie van Operatie `Market Garden' in de Australische pers, en de Vlaamse historicus Pieter Jan Verstraete bij het `Uur Nul', Duitsland 1945-1948. Dick de Vries volgt het spoor van Erich Ludendorff. Perry Pierik schetst de strijd om het Russische luchtruim in 1941 en de ondergang van de Waffen SS cavalerie in Boedapest 1944-1945. Bert van Nieuwenhuizen, bekend van o.a. zijn biografie over Koningin Wilhelmina, staat stil bij onze
behoefte aan herdenken en herinneren. Martijn Lak bericht over de 107. Panzerbrigade in Nederland, de gevechten
bij Son en Veghel, september 1944. En Dick Kaajan werpt nieuw licht op de arrestatie en bevrijding van Frits de Zwerver in mei 1944.
De Grote Oorlog, Kroniek 1914-1918: in deel 34 van deze serie zet uitgeverij Aspekt een inmiddels befaamde reeks voort. In elk deel is aandacht voor de verschillende aspecten van de Eerste Wereldoorlog. De delen kunnen los van elkaar gelezen worden. Ook in dit deel is dit weer het geval. Frontzaken, zoals de Marneslag van 1914, politiek, de kwestie van de internering en vluchtelingen alsmede de begrafenis van keizer Wilhelm II komen aan bod. Met deze reeks in de herdenkingsjaren van de oorlog levert de redactie een belangrijke inhaalslag met betrekking tot de geschiedschrijving van de Grote Oorlog.
Na de Eerste Wereldoorlog herrees Hongarije als natiestaat uit de as van de dubbelmonarchie. Rijksregent en admiraal zonder vloot Miklos Horthy speelde daarbij een cruciale rol. De weg naar zelfstandigheid was niet eenvoudig voor de Hongaren. Kort na de Eerste Wereldoorlog pleegden de communisten een staatsgreep en de Ententemachten, en in het bijzonder de Pan-Europeanen onder hen, deden daarna een poging het Habsburgse Rijk te herstellen.
Horthy kwam daarmee als oud vleugeladjudant van de Oostenrijks-Hongaarse troon in een lastig parket terecht. Horthy koos voor Hongarije maar bleef een speelbal van de grootmachten. Na 1933 was dat bovenal Nazi-Duitsland dat Hongarije meesleurde in de veldtocht tegen de Sovjet-Unie. In 1944 naderde het Rode Leger de Hongaarse grens en was Horthy genoodzaakt van front te wisselen. De Duitsers sloegen genadeloos toe, brachten de fascistische Pijlkruizers aan de macht en vervolgden de Hongaarse joden.
Na de oorlog verdween Hongarije achter het IJzeren Gordijn, tot de Pan-Europeanen uiteindelijk vanuit het grensplaatsje Sopron het IJzeren Gordijn hielpen afbreken in 1989. Hongarije keerde terug in de Europese moederschoot, maar met gemengde gevoelens. De huidige Hongaarse politiek onder Viktor Orban is daar nog altijd een representant van.
Dr. Perry Pierik promoveerde op de geopolitiek en van zijn hand verschenen verschillende boeken over de Tweede Wereldoorlog en Midden- en Oost-Europa. Over Hongarije verscheen eerder Hongarije 1944-1945, de vergeten tragedie dat ook in het Engels werd vertaald. Voor zijn werk als historicus en uitgever verkreeg hij de Civis Mundiprijs.
Het verloop en de afhandeling van de oorlog voor het Duitse volk leidde in de decennia erna voor nationale frustratie. Dit leidde tot andere oorlogsvoering in de Tweede Wereldoorlog.