Filter
Uitgevers
Talen
Formaten
Martin Bossenbroek
-
Het koloniale verleden en het slavernijverleden van Nederland staan de laatste tijd volop in de belangstelling, in steeds negatievere termen. Na tientallen jaren borstklopperij is de slinger doorgeslagen naar boetedoening. Dankzij 's lands bekendste Leidse historici, koning Willem-Alexander en voormalig premier Mark Rutte, staat Nederland nu zelfs bovenaan de Europese `ranglijst' van spijt en excuses. Is dat wenselijk of moet de politiek stoppen met wat volgens velen getuigt van een weg-met-ons mentaliteit?
Bossenbroek neigt naar dat laatste. De officiële excuses hebben namelijk geen breed draagvlak onder de bevolking. De grootste politieke partij, de pvv, wil alle excuses intrekken en het land `terugveroveren'. Volgens een internationale peiling voelen Nederlanders van alle ondervraagde nationaliteiten verreweg de meeste trots en de minste schaamte over hun koloniale verleden.
Zodoende lijkt de omgang met de vaderlandse geschiedenis de kloof tussen politiek en burger in de Nederlandse samenleving te hebben vergroot. En dat is ernstig. Hoe is te voorkomen dat die afstand onoverbrugbaar wordt? Kan er recht worden gedaan aan het verleden zonder het heden te belasten met een verdere polarisering die de democratie bedreigt? -
In De wraak van Diponegoro vertelt Martin Bossenbroek het grote verhaal van het gewelddadige begin én einde van Nederlands-Indië, zoals dat werd beleefd door de hoofdrolspelers in beide kampen. In het eerste deel, handelend over de Java-oorlog (1825-1830), legt de mystieke prins Diponegoro het na jaren van massaal en fanatiek verzet af tegen de flegmatieke legercommandant Hendrik de Kock. In het tweede deel, over de dekolonisatieoorlog (1945-1949), bundelt de charismatische, door Diponegoro geïnspireerde nationalistische leider Soekarno met succes alle krachten tegen `de laatste landvoogd', de noeste dromer Huib van Mook.
De wraak van Diponegoro is een magistraal epos in twee bedrijven over de bloedstollende krachtmeting tussen tijger (Nederland) en buffel (Indonesië). -
In 1873 dwingt Groot-Brittannië de sultan van Zanzibar tot het sluiten van
de plaatselijke slavenmarkt, het centrum van de Oost-Afrikaanse mensenhandel.
Een kwart eeuw later is het op het hele eiland gedaan met de
slavernij. Net als met de onafhankelijkheid van het sultanaat. Na de kortste
oorlog in de geschiedenis - nog geen drie kwartier - wordt Zanzibar
een Brits protectoraat. Einde van de slavernij, begin van de onderwerping.
Het westerse imperialisme is, heel paradoxaal, zowel humanitair,
commercieel als agressief.
De Zanzibardriehoek beschrijft de laatste episode in de slavernijgeschiedenis
vanuit de direct betrokkenen: de zendeling-ontdekkingsreiziger
David Livingstone, bijgestaan door bevrijde slaven als James
Chuma en gevolgd door avonturiers als Henry Stanley. Sultan Barghash
en slavenhandelaar Tippu Tip verzetten zich, maar moeten buigen voor
één man, de selfmade diplomaat John Kirk. Uiteindelijk is ook Kirk zelf
niet meer dan een trekpop van de werkelijke hoofdrolspelers in de Europese
regeringscentra.
De Zanzibardriehoek gaat net als De Boerenoorlog over goede bedoelingen,
kwade opzet en de tragiek van Afrika, het slaafgemaakte continent. -
Oorsprong van de apartheid. Eerste mediaoorlog. Voorproefje van de Eerste én de Tweede Wereldoorlog. De Boerenoorlog (1899-1902) behoort tot de meest intrigerende conflicten in de moderne geschiedenis. Het verschil in status tussen supermacht Groot- Brittannië en de twee nietige Boerenrepublieken Transvaal en Oranje Vrijstaat, bewoond door afstammelingen van Nederlandse kolonisten, was bizar groot. Toch moesten de Britten heel ver gaan om de oorlog te winnen, tot en met systematische terreur tegen de burgerbevolking.
De Boeren leken ten onder te gaan, als tragische helden van een afgesloten tijdperk. Maar na het verlies van de oorlog wonnen ze de vrede. Ze herschiepen Zuid-Afrika in een land van blanke meesters en zwarte knechten. Na het einde van de apartheid werden de rollen omgedraaid. Opnieuw lijken de Boeren ten onder te gaan, nu als tragische schurken. Alle aanleiding om terug te kijken op de oorlog die Zuid-Afrika verscheurde, tot op de dag van vandaag.
Martin Bossenbroek, auteur van historische klassiekers als Holland op zijn Breedst en De Meelstreep, vertelt het hele verhaal, inclusief de cruciale Nederlandse inbreng. Hij verplaatst zich in alle partijen en volgt drie kleurrijke hoofdpersonen op de voet: de Nederlandse jurist Willem Leyds, de Engelse oorlogsverslaggever Winston Churchill en de Boerencommando Deneys Reitz. Nooit eerder werd de Boerenoorlog zo compleet en zo beeldend beschreven. -
Wie was er eigenlijk niet fout in de Koude Oorlog? Dwepen met linkse dictators, met Stalin, Mao en Fidel Castro - ja, dat was natuurlijk ongelooflijk fout. Maar de Amerikanen aanmoedigen in Vietnam en rechtse dictaturen als die van Franco en Salazar verdedigen - was dat niet net zo fout? Ook de vredesbeweging met al haar goede bedoelingen - die speelde alleen maar Moskou in de kaart. De Koude Oorlog, het allesoverheersende conflict tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie (1945-1989), plaatste alle Nederlanders voor existentiële dilemma's. Vrijwel niemand ontsnapte aan bedenkelijke keuzes.
Zeker de tegenpolen Joris Ivens en Joseph Luns niet. Zij waren zo fout als maar kon. Ivens in de ogen van rechts, Luns in die van links. De cineast en de staatsman. Verstokt communistisch partijganger tegenover aartsconservatief minister en navo-chef. In Fout in de Koude Oorlog vormen hun tegengestelde keuzes de leidraad. Beiden van internationale allure, in direct contact met de groten der aarde, in Oost en in West. Totaal verschillend in ideologie, karakter, levensstijl en in publieke waardering. Toen het communisme eind jaren tachtig ineenstortte, werd 'paria' Ivens curieus genoeg in de armen gesloten en superpatriot Luns juist van zijn voetstuk gestoten.
[foto's Ivens en Luns]
Martin Bossenbroek verweeft deze twee bijzondere levenslijnen met een indringende en verhelderende analyse van het hele panorama aan foute keuzes die de Koude Oorlog aan Nederland opdrong. Van de Derde Weg tot atoomspionage, van het Oud-Strijders Legioen tot de Rode Jeugd, van het militair-industrieel complex tot de vredesdemonstraties.
Martin Bossenbroek is de auteur van historische klassiekers als Holland op zijn breedst, De Meelstreep en het met de Libris Geschiedenisprijs 2013 bekroonde De Boerenoorlog.
Hij is namens de Koninklijke Bibliotheek als Research Fellow Publieksgeschiedenis verbonden aan het departement Geschiedenis van de Universiteit Utrecht en doceert aan University College Utrecht.
Over De Boerenoorlog:
'Een schitterend opgeschreven verslag' NRC Handelsblad
'Bossenbroek toont zich een vaardige verteller' de Volkskrant
'Je kent de afloop en toch blijft het 600 pagina's spannend. Bossenbroek heeft een formidabele prestatie geleverd' Het Parool
'Bossenbroek slaagt er vaak in de opwinding, overmoed, wanhoop en vertwijfeling voelbaar te maken. Hij heeft oog voor het treffende detail en het verhelderende citaat.' De Groene Amsterdammer
`Origineel, meeslepend en uitmuntend geschreven' Jury Libris Geschiedenis Prijs
'Leest als een zeer spannende roman. Alsof je zelf onder het stof in de veldslagen zit ... Tilt het genre van de non-fictie naar een uitzonderlijk hoog literair niveau.' Jury AKO Literatuurprijs
'glänzend geschriebenes Buch' Frankfurter Allgemeine Zeitung
'brillante Meistererzählung' Neue Zürcher Zeitung
