Filter
Uitgevers
Talen
Formaten
Prometheus
-
Nieuw
Christoph Buys Ballot (1817-1890), oprichter van het KNMI, was een van 's werelds beroemdste meteorologen. Als zoon van een rijke dominee studeerde hij in Utrecht letteren én natuurwetenschap, tot de laatste zijn volle aandacht eiste.
Toen zijn materietheorie op onbegrip stuitte, nam een gefrustreerde Buys Ballot de 'speelpop' van de meteorologie ter hand. Met succes. Op bolwerk Sonnenborgh verrees een weerkundig observatorium dat dankzij Thorbecke, die het nut zag van snellere en veiligere vaarroutes naar Indië, in 1854 promoveerde tot rijksinstituut. Internationale roem bracht de ontdekking van het verband tussen luchtdrukverdeling en wind: de wet van Buys Ballot.
Weer en wind portretteert een veelzijdig onderzoeker, meer 'beschouwer' dan experimentator. Buys Ballot was een diplomatieke duizendpoot met tomeloze energie, bewonderd om zijn organisatorisch talent. Naast KNMI-directeur was hij in Utrecht voltijds hoogleraar in wis- en natuurkunde en op de Veluwe bezat hij landgoederen waarop hij aan bosbouw deed. Kenmerkend voor zijn toewijding: toen de Nederlandse poolexpeditie van 1882-1883 ingevroren raakte, stond Buys Ballot met zijn ganse familiekapitaal garant voor een reddingsoperatie.
Dirk van Delft is oud-directeur van Rijksmuseum Boerhaave. Met zijn biografie over Kamerlingh Onnes won hij in 2005 de NWO Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. Zijn monumentale biografie over Lorentz (samen met Frits Berends) is in 2021 bekroond met de Boerhaave Biografie Prijs.
Over Heike Kamerlingh Onnes:
'Zijn ambitie de wetenschapsgeschiedenis vooruit te helpen en tegelijk een groot publiek aan te spreken, maakt Van Delft volledig waar.'
nrc
'Het is een zeer leesbaar monument voor een van de grote mannen van de Nederlandse wetenschap.'
de volkskrant
Over Lorentz:
'Een deskundige, heldere, rijke en sprankelend geschreven biografie.'
juryrapport nederlandse biografieprijs 2021 -
Natuurkundige Martinus Veltman (1931-2021) zat provoceren in het bloed. De een vond hem een held, de ander een bruut. Geboren in Waalwijk, met om de hoek schoenenfabriek Van Haren, koos Tini na zijn studie in Utrecht voor de flitsende maar ruwe wereld van de elementaire deeltjesfysica. Allergisch voor autoriteit en recht voor zijn raap hield hij zich staande te midden van Amerikaanse hegemonie. Veltman had het lef om een door collega's kansloos geacht pad in te slaan. Grote hulp daarbij was Schoonschip, zijn computerprogramma dat kon rekenen én met formules kon omgaan. Samen met promovendus Gerard 't Hooft forceerde Veltman in 1971 een doorbraak die de weg effende naar het huidige standaardmodel van elementaire deeltjes; waarna de stevige, onconventionele en uitgesproken Veltman en de frêle, keurige maar sociaal onhandige 't Hooft uit elkaar groeiden en Tini Utrecht verruilde voor Ann Arbor. In 1999 wonnen ze samen de Nobelprijs. Gelukkig.
'Verrek, dat is 't!' portretteert een eigenzinnig, precies en invloedrijk fysicus die altijd contact zocht met het experiment. Die controversieel uit de hoek kon komen, maar met een goed hart, geliefd bij velen.
Dirk van Delft is oud-directeur van Rijksmuseum Boerhaave. Met zijn biografie over Kamerlingh Onnes won hij in 2005 de NWO Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. Zijn monumentale biografie over Lorentz (samen met Frits Berends) is in 2021 bekroond met de Boerhaave Biografie Prijs. -
Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723) zag wat niemand eerder had gezien. Rode bloedlichaampjes, bacteriën, spermacellen en veel meer. Zijn microscoopjes waren onovertroffen in eenvoud en kracht. Zijn ontdekkingen verbluften de wetenschap. Als gevierd onderzoeker en fellow van de Royal Society kreeg hij bezoek van de groten der aarde, onder wie tsaar Peter de Grote. Onbevooroordeeld dwaalde Antoni rond in de wondere wereld van de microbiologie. Virologen die COVID-19 onderzoeken staan feitelijk op zíjn schouders.
Onzichtbaar leven portretteert een nieuwsgierig en gedreven onderzoeker die zijn eigen weg ging. Die met Delftse marktlui net zo makkelijk omging als met magistraten. En die als autodidact bewondering oogstte én blootstond aan neerbuigende kritiek.
Dirk van Delft is oud-directeur van Rijksmuseum Boerhaave. Met zijn biografie over Kamerlingh Onnes won hij in 2005 de NWO Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. Zijn monumentale biografie over Lorentz (samen met Frits Berends) is in 2021 bekroond met de Boerhaave Biografie Prijs. -
Frits Veerman (1944-2021) is Nederlands bekendste klokkenluider. In 1975 trok hij als technisch fotograaf aan de bel toen hij merkte hoe collega Abdul Khan achter ultracentrifugegeheimen aan zat. Daarop belandde hij in een nachtmerrie. Terwijl de uitgeweken Khan zijn vaderland Pakistan aan een atoombom hielp, kreeg Veerman de Nederlandse veiligheidsdienst op zijn dak. Hij moest vooral zijn mond houden, er stonden grote belangen op het spel. Zakenbelangen. Veerman kreeg ontslag, werd hinderlijk gevolgd, afgeluisterd en ook in het buitenland liet men hem niet met rust. Maar zijn mond houden vertikte hij, daarvoor vond hij de proliferatie van kernwapens die onder de ogen van Nederland in gang was gezet te ernstig. Eenmaal in de internationale publiciteit streed hij zijn verdere leven voor genoegdoening. Mei 2020 oordeelde het Huis voor Klokkenluiders dat Veerman door zijn werkgever inderdaad was benadeeld. Maar excuses, ook van de overheid, en een compensatie voor meer dan veertig jaar geleden schade heeft Frits Veerman niet meer mogen meemaken. Splijtstof is een verhaal vol drama, spionage en onverzettelijkheid in een - mede dankzij Nederland - onveiliger wereld.
Dirk van Delft (1951) was chef van de wetenschapsredactie van NRC Handelsblad en directeur van Rijksmuseum Boerhaave. Met zijn biografie/proefschrift over Heike Kamerlingh Onnes won hij in 2005 de NWO Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. In 2019 verscheen zijn, samen met Frits Berends geschreven, monumentale biografie van Lorentz.
