Arnon Grunberg
-
Ergens tijdens deze reis meende ik dat ik genoeg had van de oorlog. Nu besef ik dat de liefde niet is uitgedoofd. Ik houd van mijn geliefde, maar de oorlog is mijn vrouw.'
In 2006 begon Arnon Grunberg met zijn reis naar het Nederlandse leger in Afghanistan de reportagereeks `Grunberg onder de mensen', gebaseerd op Maxim Gorki's advies aan Isaak Babel om de schrijftafel te verlaten en zich onder de mensen te begeven. Dat resulteerde in de bundel Kamermeisjes en soldaten (2009).
Ook daarna bleef Grunberg onvermoeibaar berichten over de mens en de politieke en sociale actualiteit. Van een roadtrip van Nijmegen door voormalige Sovjetstaten met bestemming Kabul in het gezelschap van een voormalige Afghaanse asielzoeker tot een verblijf bij een circus uit de Achterhoek. Van een onderzoek naar liefde en seks in de VS tot participerende journalistiek bij diverse slachterijen. Van een reis naar de bezette gebieden op de Westelijke Jordaanoever (waar Grunbergs zus woont) tot zijn vrijwillige opname in een psychiatrische kliniek in België.
Slachters en psychiaters is een onverschrokken zoektocht naar de mens; de mens in oorlogstijd, de mens op vakantie, de mens in psychische nood. Grunberg schreef deze reportages om zijn eigen ervarings- en denkwereld én die van de lezer te vergroten, om waarheid en werkelijkheid in de periferie te vinden.
Over Kamermeisjes en soldaten:
`Een fenomeen' - de Volkskrant
`Weinig schrijvers durven zoveel risico's te nemen voor hun schrijverschap. [...] De slimme schrijver dwingt je hier om met zijn priemende blik naar de mad world out there te kijken. Ooggetuige Grunberg kent de impact van zijn pen.' - De Morgen
`Eigenzinnig en tragikomisch' - Vrij Nederland -
Otto Kadoke werkt als psychiater in een crisiscentrum: zijn specialiteit is suicide-preventie, hij dient mensen met een doodswens voor het leven te behouden. Wanneer hij op een dag bij zijn oude en hulpbehoevende moeder op bezoek gaat, doet een van de Nepalese verzorgsters de deur open, gehuld in slechts een handdoek. De psychiater, die zich altijd aan het protocol houdt, wordt overmand door gevoelens van liefde voor het meisje, met als gevolg dat hij de verzorging voor zijn moeder voortaan alleen dient te organiseren.
Kadoke is kinderloos, van middelbare leeftijd, maar niet onaantrekkelijk voor artsen in opleiding: hij heeft er menig weten te verleiden. Na opnieuw een grensoverschrijdende ontmoeting, ditmaal met een suïcidale jonge vrouw, lopen het professionele en privéleven van Kadoke definitief in het honderd: zijn moeders huis wordt een ambulant crisiscentrum.
Moedervlekken is een genadeloos eerlijke roman over de liefde van een zoon voor zijn moeder en vader, en vice versa. Een boek over twee mensen die niet kunnen leven - en niet dood kunnen gaan - zonder elkaar. Het markeert een nieuwe fase in Arnon Grunberg's veelomvattende schrijverschap: zorg en liefde sluiten elkaar niet langer uit. Ondanks verlies en pijn blijkt het mogelijk liefde voor het leven te voelen. -
Op 27 januari 1945 werd concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz bevrijd door het Rode Leger. Hier zijn minstens 1,1 miljoen mensen vermoord: mannen, vrouwen en kinderen, merendeels Joden. De meeste ooggetuigen, de gevangenen die het kamp wisten te overleven, zijn inmiddels overleden.
Ter gelegenheid van de 75-jarige herdenking van de bevrijding van Auschwitz verzamelde Arnon Grunberg teksten van `morele getuigen', getuigen die slachtoffer waren van de terreur. Van Primo Levi's vlak na de bevrijding geschreven Is dit een mens en het onbekendere, aangrijpende werk van Tadeusz Borowski tot de teksten van Zalmen Gradowksi, die in Auschwitz vermoord werd - zijn geschriften heeft hij begraven nabij een van de crematoria. -
In een lege Nieuwe Kerk te Amsterdam hield Arnon Grunberg op 4 mei 2020, vijfenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland,de herdenkingsrede. Hij stelde onder meer dat individuen niet gereduceerd moeten worden tot de groep waartoe ze zouden behoren; dat uitsluiting van een minderheid vroeg of laat andere, uiteindelijk álle minderheden zal treffen.
Grunbergs woorden werden met instemming en lof ontvangen, maar ook kreeg hij te maken met enkele doodsbedreigingen en andere uitingen van haat.
In Als ze het over Marokkanen hebben zijn naast deze lezing vier teksten opgenomen waarin Grunberg zijn jeugd, de Joodse identiteit en het werk van Marga Minco en Imre Kertész onderzoekt.
Hij vindt het algemeneen universele in het persoonlijke; zijn gedachten zijn prikkelend, zijn formuleringen messcherp. -
Blauwe maandagen is de onthutsende debuutroman van Arnon Grunberg. Een zoektocht naar de liefde: ouderliefde versus betaalde liefde. Bekroond met de Anton Wachterprijs en het Gouden Ezelsoor.
`Een groteske komedie, een zeldzaamheid in de Nederlandse literatuur. - NRC Handelsblad
`Een van die zeldzame, verrassende boeken waarvan je bijna tranen in je ogen van het lachen krijgt. - Il Manifesto
`Een schitterende debuutroman. - Süddeutsche Zeitung
`Arnon Grunbergs debuutroman is een goudmijn. - New York Times Book Review
`Een openhartig, zelfironisch en waanzinnig humoristisch boek. Zó grappig, dat de lach een grimas wordt. - Det Fri Aktuelt
`Een illusieloos relaas over seksuele avonturen, door een verteller die de tienerjaren nauwelijks achter zich heeft gelaten, blijkt bij iedere bladzij verder uit te steken boven de puberaal-erotische standaardkost brutaal en per saldo een winner. - Jeffrey Eugenides -
Blauwe maandagen is de onthutsende debuutroman van Arnon Grunberg. Een zoektocht naar de liefde: ouderliefde versus betaalde liefde. Bekroond met de Anton Wachterprijs en het Gouden Ezelsoor.
`Een groteske komedie, een zeldzaamheid in de Nederlandse literatuur. - NRC Handelsblad
`Een van die zeldzame, verrassende boeken waarvan je bijna tranen in je ogen van het lachen krijgt. - Il Manifesto
`Een schitterende debuutroman. - Süddeutsche Zeitung
`Arnon Grunbergs debuutroman is een goudmijn. - New York Times Book Review
`Een openhartig, zelfironisch en waanzinnig humoristisch boek. Zó grappig, dat de lach een grimas wordt. - Det Fri Aktuelt
`Een illusieloos relaas over seksuele avonturen, door een verteller die de tienerjaren nauwelijks achter zich heeft gelaten, blijkt bij iedere bladzij verder uit te steken boven de puberaal-erotische standaardkost brutaal en per saldo een winner. - Jeffrey Eugenides -
De vrijheid mag lonken, maar liefst niet de hele dag; wanneer de vrijheid uitsluitend tijdens de zomervakantie lonkt, is het leven al zwaar genoeg. Jörgen Hofmeester is vader van twee dochters en werkzaam voor een gerenommeerd bedrijf. Dankzij een uitgekiend financieel beleid woont hij op stand: bandeloosheid leidt tot rampen. Stilstand is voor Hofmeester de voorwaarde voor liefde en geluk. Loom houdt hij van zijn dochters. Dat zijn echtgenote hem ingeruild heeft voor een jeugdliefde op een woonboot en dat een gedeelte van zijn vermogen is verdwenen door malversaties van merkwaardige groeperingen die de wereldeconomie beheersen, het deert hem niet. Zolang hij maar van zijn kinderen mag houden. Maar op een avond staat zijn echtgenote weer voor de deur. En dan doet een man zijn intrede in het leven van Jörgen Hofmeester, een man die als twee druppels water op Mohammed Atta lijkt.
-
In Huid en Haar wordt de markt van de liefde gereguleerd door straf, ook waar geen schuld lijkt te zijn.
Roland Oberstein, universitair docent economie in Fairfax, is vader en gelukkig gescheiden. Zijn vriendin Violet woont in Amsterdam en is ontwerpster van damestassen. Ze wordt tot wanhoop gedreven als Oberstein onaangedaan lijkt te zijn door haar overspel. Tijdens een conferentie over de Holocaust ontmoet Oberstein de Amerikaanse Lea, biografe van kampcommandant Höss. Gedeelde belangstelling voor volkerenmoord blijkt de basis van een intensieve vriendschap.
Grunberg schreef een verhaal over verboden liefde, pervers plezier, overspel en machtsmisbruik, met de Amerikaanse en Nederlandse academische wereld en de stedelijke politiek van New York als decor. -
Een beetje humaan uitbuiten, daar doe je de mensen een groot plezier mee. Christian Beck, vertaler van gebruiksaanwijzingen, ontdekt alternatieve vormen van geluk en liefde. Ooit ontmaskerde hij zelfbedrog en illusies terwijl zijn vrouw in de woestijn dieren bestudeerde. Nu leeft hij voor haar. Samen met de nieuwe man van zijn vrouw vlucht hij de werkelijkheid in, omdat de zachte verdoving van de kick, het langzaam vergeten dat je bestaat, een kerker blijkt te zijn. De asielzoeker is een roman over een man die aan de wetten van de handel probeert te ontkomen. Een tijdlang heeft hij van alles gekocht, nu geeft hij zichzelf weg.
-
Hoewel Christus, het computervirus dat de wereld onherkenbaar zou veranderen, in alle toonaarden zwijgt, blijft Lillian in het diepste geheim doorwerken aan Christus II, dat de volgende fase van de omwenteling moet inluiden - de fase van de liefde. `Wat is liefde anders dan het liefdevolle woord? De begrijpende blik kan iedereen erbij fantaseren als het liefdevolle woord eenmaal is gevallen.'
Op haar zolderkamer wacht Lillian geduldig tot het verkruimelen van de wereld gaat beginnen. Maar er is nog een virus, dat zich in Lillian zelf, de menselijke broedmachine, heeft genesteld. Het noodlot zit in haar buik en zij moet het een wending geven.
Over Het bestand:
`Grunberg grijpt je vanaf de eerste bladzijde bij je nekvel en dwingt je bijna om verder te lezen.' - Gazet van Antwerpen
`Grunbergs personages spugen op het leven, op de mensen, ze walgen ervan.' - Het Parool
`Het bestand heeft een onbehaaglijke werking, als het sluipende gif van een slangenbeet [...] Grunbergs stijl - vol genadeloze aforismen - heeft aan doeltreffendheid niets ingeboet en thematisch is hij zijn concurrenten weer een paar stappen voor.' - De Morgen -
Drie jaar lang deelde Arnon Grunberg zijn leven als Hotelmens op De Correspondent. Wat begon als een serie waarin het hotel de hoofdrol zou spelen, veranderde gaandeweg in een onderzoek naar de vraag waar je thuis bent. Hoe verbonden moet de mens eigenlijk zijn met het stukje grond waar hij, toevallig en voorlopig, werkt, woont en slaapt?
Thuis ben je is een openhartig verslag van het leven zelf, de angsten die op verlangens lijken, de teleurstellingen, de kleine catastrofes, de geluksmomenten, de verliefdheden.
Alles is materiaal.
Reacties van leden van De Correspondent:
'De contouren van je worsteling waren in de eerste plaats intrigerend om te lezen, elke keer weer. Ten tweede was het ook gewoon prachtig.'
'Een mooie balans van lenigheid en wanhoop.'
'Een diepe dankbare buiging.'
'Dank je wel Arnon voor je inspiratie voor mijn eigen overpeinzingen.'
'Fenomenaal genoten van deze stukken.'
'De speelse briljante pen, van de onbevangen zwerver en ontdekkingsreiziger die het leven steeds opnieuw laat beginnen, die de vluchtigheid viert en durft onder ogen te zien hoe verlangens angsten kunnen worden heeft mij keer op keer geboeid en geraakt.'
'Heerlijk herkenbaar'
-
1) Korte verhandelingen kunnen over alle onderwerpen gaan die de hedendaagse mens dwarszitten, die hem fascineren, beangstigen, verlangens in hem opwekken.
2) De korte verhandeling is een essentialistische verhandeling, het overbodige is gekapt.
3) De korte verhandeling wil een vangnet zijn onder de kunst van het converseren.
4) Eén aforisme per korte verhandeling is een minimum.
5) De korte verhandeling is een mini-essay, een samenvatting, een bloemlezing. Als men de schrijver vraagt: wat wilde u nou eigenlijk zeggen met dit of dat?, dan kan hij antwoorden: `Lees mijn korte verhandelingen, de rest is uitwerking.' -
Otto Kadoke, de grensoverschrijdende psychiater uit Moedervlekken, keert terug in Bezette gebieden: nadat het verhaal van zijn alternatieve therapie door een bekende auteur te boek is gesteld en een bestseller is geworden, raakt Kadoke verstrikt in een web van halve waarheden, interpretaties en leugens dat hem zijn baan kost - en zijn reputatie vernietigt. Maar niet alleen dat: zijn moeder is inmiddels weer vader geworden en de verzorgster van vader ontpopt zich tot een onvermoeibare aanhangster van Christenen voor Israël.
Op een dag, als alles verloren lijkt, staat een ver familielid voor de deur: in haar ziet Kadoke zijn kans om te ontsnappen. Ze voert hem - en zijn vader - naar de bezette gebieden, waar hij tegen zijn zin in als verlosser wordt onthaald.
Bezette gebieden is een diepmenselijke, maar ook zeer komische roman over het verleden dat toekomst en heden overwoekert, over schuldige affaires op onschuldige plekken, en onschuldige affaires op schuldige plekken. -
Economie laat zich in vier woorden samenvatten: geluk is te koop. En iets dat te koop is, daar ga je niet op zitten wachten langs de kant van de weg. Daar ga je op af. Met je portemonnee. En als je geen portemonnee hebt met je creditcard. En als je ook geen creditcard hebt met de portemonnee van iemand anders. Voor de helden uit Figuranten - Elvira Lopez, Broccoli en Ewald Krieg - begint het geluk in Hollywood. Zij maken zich op voor een grootse filmcarrière die zij operatie Brando noemen. Het verlangen om iemand anders te worden, iemand die je net niet bent, iemand die je waarschijnlijk ook nooit zal worden - is dat niet het ultieme verlangen?
-
Als je kunt doden op commando, dan kun je ook liefhebben op commando. De meeste mensen hebben overtuigingen, zolang die maar niets kosten. Majoor Anthony is bereid een prijs te betalen voor zijn idealen. Als hij op een dag, tijdens een uit de hand gelopen operatie, het meisje Lina in de woonkamer van twee verdachte individuen aantreft, besluit hij haar zonder aarzeling mee naar huis te nemen als teder geschenk voor zijn vrouw.
Onze oom is het verhaal van een meisje dat als een dode onder de levenden verkeert, van een majoor die zijn schaamte alleen kan overwinnen door heldendom na te streven en van een opstandelingenleider voor wie de revolutie een door hem te regisseren opera is.
Welke prijs moet er worden betaald voor het gebod om lief te hebben, wat kost de wens tot voortplanting, en wat de plicht om vrij te zijn? Met Onze oom schreef Arnon Grunberg een indringende roman over de prijs van de moraal. 'Oorlog, dat was vrijheid. De rest was amusement. -
Ik bleef denken aan Erich von Stroheim. Als liefde fictie is zijn er mensen zoals hij nodig die met witte handschoenen de deuren van de fictie openhouden, die de fictie afstoffen en tijdig roepen: `Camera loopt, geluid loopt. Actie!
Schrijver Arnon Grunberg is een filmliefhebber. In De troost van de slapstick (1998) bracht hij een ode aan de oude slapstickhelden die hij vroeger samen met zijn vader in de bioscoop zag.
Maar de slapstick lijkt verleden tijd.
In Buster Keaton lacht nooit, een nieuwe verzameling messcherpe essays, schrijft Grunberg over films waarin de werkelijkheid soms zo dichtbij komt dat het lachen je vergaat. -
Een voetnoot is doorgaans te vinden achter in een wetenschappelijk boek, maar Arnon Grunbergs 'voetnoten bij
de menselijke komedie', dagelijks op de voorpagina van de Volkskrant, zijn onontkoombaar.
Het nieuws in al zijn diversiteit en absurditeit, becommentarieerd door de scherpste schrijver van Nederland -
Een voetnoot is doorgaans te vinden in de marges van een wetenschappelijk boek, maar Arnon Grunbergs `voetnoten bij de menselijke komedie , dagelijks op de voorpagina van de Volkskrant, zijn onontkoombaar. Grunberg schreef er inmiddels al ruim duizend. Het nieuws in al zijn diversiteit en absurditeit, becommentarieerd door de scherpste schrijver van Nederland.
-
Het is niet precies te voorspellen wanneer het zich zal openbaren, maar in Apocalyps, een nieuwe bundel verhalen van Arnon Grunberg, voelt het einde voortdurend als nabij.
Soms houdt het gevaar zich schuil in de eigen woonkamer.
Of iemands wereld nu verwoest dreigt te worden door een familielid, Afghanistan, een priester, geliefde, Bulgaren, een kind, huisdier of collega: niemand is veilig in Grunbergs omineuze universum.
Het lucht op, het huilen en de koude tegels. Als hij klaar is, houdt hij zijn hoofd onder de koude kraan.
Hij doet de koelkast open en kijkt naar het restant van de taart.
De stilte is hier anders dan daar. Een auto in de verte. Er zoemt iets. Hij doet de koelkast weer dicht.
/> Zonder licht te maken sluipt hij als een kat door zijn woonkamer, alsof daar iets te vinden is wat hij nog nooit heeft gezien. -
Xavier Radek is een in Basel woonachtige, geassimileerde, niet-joodse jongeman met een missie: hij wil meer weten over het lijden van de joden. Daarom besluit hij de `vijanden van het geluk' te gaan troosten. Zijn grootvader was een nazi die het handwerk van de dood nog verstond. Zijn vader is een bekende architect, met een voorliefde voor massagesalons. En dan zijn moeder: een hartstochtelijke vrouw, die een aquarellerende dictator die zeventig jaar geleden actief was consequent aanduidt als `Je-weet-wel-wie'.
Hoewel zijn ouders Xaviers gedrag afdoen als puberale stoornis, raakt hij bevriend met Awromele, zoon van een rabbijn, die hem adviseert Jiddische lessen te nemen en zich te laten besnijden. Na een problematische besnijdenis raakt Xavier volledig overtuigd van zijn messianistische aspiraties: hij gaat schilderen om te troosten en vertrekt met Awromele naar het Venetië van het Noorden, alwaar hij zich aanmeldt bij de Rietveld Academie, terwijl Awromele werk vindt als vakkenvuller bij Albert Heijn. Door de Europese woestijn trekken ze naar het beloofde land... -
Mensen die niets kunnen worden, moeten worden wat ze spelen. Dat is voor de jonge François Lepeltier de kern van het overleven. In een onbewaakt ogenblik werd hij verwekt, op kamer 17 van een hotel in Heidelberg.
Moeder Mathilde was negentien, meer een kind dan een mama, meer een oudere zus dan een moeder. Vader Lepeltier handelde in dons, voornamelijk ganzenveren. Zij scheelden 38 jaar, maar voor de liefde is dat niets.
In de stilte van de woonkamer van een pension in het Duitse Baden-Baden bereidt de jonge François zich voor op de rol die zijn glansrol zal worden: sommelier van het vermaarde Palace Hotel, hoog in de bergen van het Zwitserse Gstaad. Maar wie zo hoog gestegen is, kan alleen nog maar vallen. En hoe. -
Begeerte, bedrog, liefde en oorlog: een autobiografie in briefvorm
Een boodschap in een fles, zo werkt het niet meer. Vanaf zijn eiland gooit Arnon Grunberg elke week een bericht in een mailbox, met een kopie voor ieder die geïnteresseerd is. Sinds januari 2001 schrijft hij in het Vlaamse weekblad Humo brieven aan vriend en vijand, aan vriendinnen en minnaressen, aan familieleden en leden van de extended family, aan grote schrijvers en mislukte schrijvers, aan levenden en doden, aan onbekenden en internationale grootheden, en er is geen andere papieren plek waar hij zichzelf zo zeer tegenkomt als in deze brieven. Omdat ik u begeer is een selectie uit die correspondentie, bezorgd door Humo-redacteur Mark Schaevers. -
In zijn paspoort staat: Jean Baptist Warnke. Een naam waarmee je eigenlijk alleen diplomaat kunt worden. Zo werd hij tweede man op de ambassade in Lima, Peru. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Maar de grens tussen overspel en overwerk is onduidelijk, vooral voor een diplomaat. 'Alles gaat om gewild zijn en alle pijn begint waar het gewild zijn ophoudt. Waar je niet meer gewild bent, maar te veel.'
Het aapje dat geluk pakt is het relaas van een man die tot de ontdekking komt dat zijn leven op een vergissing berust. Een man die op een receptie had moeten verschijnen en niet is komen opdagen. Een verhaal over de liefde als romantisch ideaal en de uiterste consequenties ervan, over de winstmarges van de burgeroorlog, en over de ontoereikendheid van de menselijke corruptie.
-
Meer nog dan zijn Indiase uiterlijk het wekte wel eens verwarring, een keer had een man in een café over het gele gevaar gesproken en daarbij nadrukkelijk Sams kant uit gekeken is dit de kern van zijn identiteit: het gebrek aan ziekte. Hij heeft geen rolstoel nodig, geen permanente verzorging, hij is heer en meester over zijn eigen lichaam. Zo was hij eerst het kind geweest, vervolgens de jongen en nu de man zonder ziekte. Wat hij verder ook is en nog zal worden, hij is vooral gezond, zowel geestelijk als lichamelijk.
In De man zonder ziekte reist een jonge Zwitserse architect af naar Bagdad om een nieuw operagebouw te ontwerpen. Een man die ervan overtuigd is dat een architect het leven van de mens mooier en makkelijker moet maken.
